नवमी, जसलाई महा नवमी पनि भनिन्छ, डसैंको नवौं दिन हो र यो पर्वको अन्तिम विशेष दिन हो। महा नवमीलाई धार्मिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक दृष्टिले अत्यन्त महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। यस दिनका प्रमुख विशेषताहरू र महत्त्व निम्नानुसार छन्:
1. दुर्गा पूजाको चरम बिन्दु: महा नवमी दुर्गा पूजाको अन्तिम दिन हो। यस दिनलाई दुर्गा माताको विजयको पराकाष्ठा मानिन्छ। देवी दुर्गालाई सम्पूर्ण अस्त्र-शस्त्र, सवारी साधन, र हतियारहरूको पूजा गरेर शक्ति र सुरक्षा प्राप्त गर्ने विश्वास गरिन्छ। यस दिन देवी दुर्गाको विशेष पूजा हुन्छ, जसले चाडपर्वको धार्मिक महत्त्वलाई उच्च बनाउँछ।
2. वस्तुहरू र साधनहरूको पूजा: महा नवमीमा जीवनयापनका लागि प्रयोग गरिने सबै साधनहरूको पूजा गरिन्छ। किसानहरू कृषि उपकरणहरूको पूजा गर्छन्, कारिगरहरू आफ्ना औजारहरूको, र चालकहरू गाडी र अन्य सवारी साधनहरूको पूजा गर्छन्। यो परम्परालाई विश्वकर्मा पूजा पनि भनिन्छ, जसले कामकाजमा सफलता, सुरक्षा, र समृद्धिको कामना गरिन्छ।
3. भविष्यमा दुर्घटनाबाट बच्ने कामना: यो दिन विशेष गरी गाडी, बाइक, र अन्य सवारी साधनहरूको पूजा गरिन्छ, जसलाई सुरक्षा र दुर्घटनाबाट बचाउनको लागि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। पूजा गरिएका सवारी साधनहरूले वर्षभरि दुर्घटनाबाट रक्षा गर्ने विश्वास छ।
4. राष्ट्रिय बलिदान समारोह: महा नवमीको दिन नेपालका प्रमुख सरकारी कार्यालयहरू, सैनिक मुख्यालय, र दरबारहरूमा बलिदान दिने परम्परा छ। काठमाडौँको हनुमान ढोका दरबार, राष्ट्रपति निवास, र अन्य दरबारहरूमा महत्त्वपूर्ण बलिदान समारोहहरू आयोजना गरिन्छ, जहाँ भैँसी, बाख्रा, कुखुरा, र अन्य पशुहरूको बलि चढाइन्छ। यसलाई देवी दुर्गाको शक्ति र रक्षा प्राप्त गर्न गरिएको धार्मिक अनुष्ठान मानिन्छ।
5. तलेजु मन्दिर खुल्ने दिन: तलेजु भवानीको मन्दिर काठमाडौँ दरबार स्क्वायरमा रहेको छ, र यो मन्दिर महा नवमीको दिन मात्रै सर्वसाधारणका लागि खोलिन्छ। हजारौं भक्तजनहरू यस दिन तलेजु देवीको दर्शन गर्न मन्दिरमा आउँछन्। यो दिनको विशेष पूजा र अनुष्ठानले मन्दिरलाई विशेष धार्मिक स्थल बनाएको छ।
6. दुष्ट शक्तिमाथि विजयको प्रतीक: धार्मिक रूपमा, महा नवमीले देवी दुर्गाले दुष्ट शक्तिहरूमाथि विजय प्राप्त गरेको दिनलाई जनाउँछ। यो दिनलाई **राक्षसहरूको सफाया** गर्ने दिनको रूपमा पनि लिइन्छ, जसमा मानिन्छ कि पराजित राक्षसहरूले आफूलाई जनावरहरूको शरीरमा लुकाउँछन्, र ती जनावरहरूको बलिदान चढाएर उनीहरूलाई नष्ट गरिन्छ।
यसरी, महा नवमी डसैं पर्वको अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण दिन हो, जसमा देवी दुर्गाको पूजा, बलिदान, र शक्ति आराधनाको माध्यमबाट देवीको आशीर्वाद प्राप्त गर्ने विश्वास गरिन्छ। यो दिनले असत्यमाथि सत्यको विजय, दुष्ट शक्तिमाथि सद्गुणको विजय, र समृद्धिको कामनालाई जनाउँछ।
